In de nacht van 13 op 14 april 2022 was dit in de Botlek realiteit. “Houd ramen en deuren gesloten, schakel de ventilatie uit.”
Die laatste vier woorden zijn opeens heel belangrijk. Kunt u de ventilatie uitzetten? En hoe te handelen bij een warmtepomp? Het eerst denken we natuurlijk aan het aanzuigen van buitenlucht. Maar hoe zit het met het afzuigen van de binnenlucht uit de woning? Zuig je daarmee ook niet ‘buitenlucht’ aan via roosters en kieren langs deuren en ramen?
Mechanische ventilatie
Wanneer een woning mechanische ventilatie heeft en dit goed is ingericht en afgeregeld kan het voor het binnenklimaat beter zijn dan natuurlijke ventilatie. De roosters moeten dan altijd open staan en het systeem mag niet uitgezet worden. En er moet altijd lucht van buiten naar binnen kunnen stromen.
Toen de rookwolk in de Botlek bij woonwijken aankwam bleven ook hier de afzuiginstallaties werken en bleven dus ook buitenlucht aanzuigen via kieren en roosters.
Binnenkomen stank
Er bleek 40.000 ton schroot in brand te staan en de rook trok naar Vlaardingen en Schiedam. Het stonk zo dat mensen uit hun slaap gewekt werden. Het afzuigsysteem had de stank naar binnen gezogen! Gelukkig meldde de Veiligheidsregio al snel dat de lucht niet gevaarlijk was.
Wat als het nu een giftige rookwolk was geweest?
Als er buiten een giftige wolk hangt, is dat gevaarlijk.
Het is daarom van belang om de centrale mechanische ventilatie in gebouwen te kunnen stoppen. Veel installaties kunnen echter alleen in de gebouwen zelf worden aan- of uitgeschakeld en vaak alleen door een aangewezen sleutelhouder. Dat kan veel te laat zijn! In de regio Rijnmond zijn veel gebouwen en wooncomplexen hiervoor al aangesloten op een centraal systeem waardoor op afstand de ventilatie uitgezet kan worden. Bij een incident schakelt de gemeenschappelijke meldkamer de centrale ventilatie van alle gebouwen in het risicogebied tegelijk uit.
De redactie ging met vragen op pad!
Reactie veiligheidsregio
Tot zover de Rijnmond. We hebben ook de ‘Veiligheids Regio Gelderland-Zuid’ gevraagd wat te doen bij een alarmmelding. Hieronder hun reactie:
“Wie bouwt of verbouwt weet het waarschijnlijk al: ventilatiesystemen zijn verplicht volgens de EPB-wetgeving*. Niet zo gek wanneer je bedenkt dat we de huizen steeds beter isoleren, waardoor verse lucht moeilijker een weg naar binnen vindt. Wetgeving verbiedt het expliciet om je ventilatie uit te schakelen. Om die reden vind je geen aan-en-uitknop terug op je ventilatiesysteem. Als je om de een of de andere reden je ventilatie toch wil afzetten, moet je er dus de stekker uittrekken.
“De enige goede reden om je ventilatie uit te schakelen is wanneer er in je buurt een brand uitbreekt of er giftige dampen/gassen ontsnappen. Hoewel ventilatie tegenwoordig voorzien is van filters om schadelijke stoffen buiten te houden speel je beter op veilig. Wanneer de politie/brandweer dan ook oproept om ramen en deuren gesloten te houden, kun je dus de stekker even uit het stopcontact trekken. Is er geen stekker, schakel het ventilatiesysteem dan uit via de schakelaar op de groep in de meterkast die de mechanische ventilatie bedient. Zorg dat je weet welke groep het is, plak er bijvoorbeeld een sticker bij.”
“Als deze schakelaar zich buiten de eigen woning bevindt, kunnen bewoners hierover contact opnemen met de VvE of woningcorporatie.”
Links: afzuiging alleen in de keuken te regelen
Hoe zit het nu in Dukenburg?
We vroegen de drie grote Nijmeegse woningcorporaties hoe zij hier mee omgaan. We stelden de volgende vragen: “Is het een bespreekpunt bij de corporatie of vindt men het risico te gering om maatregelen te nemen?” En: “Wordt er nagedacht om bij nieuwbouw en renovatie dit zorgpunt mee te nemen en wordt bij plannen bijvoorbeeld de mogelijkheid meegenomen de systemen centraal uit te zetten?”
Deze vragen stuurden we naar Woonwaarts, Portaal en Talis en van hen kregen we een gezamenlijke reactie:
“Het klopt inderdaad dat bewoners een collectieve mechanische installatie niet zelf kunnen uitzetten. Stel dat er een gifwolk op ons afkomt, dan kunnen we om veiligheidsredenen ook geen installatiebedrijf sturen om de mechanische ventilatie uit te zetten. Als dat wel kan, organiseren we dat uiteraard.”
“Wat bewoners wél zelf kunnen doen is ventielen dichtdraaien of de roosters dichtzetten. Hiermee beperken bewoners in ieder geval de blootstelling aan eventuele gevaarlijke stoffen. De ventielen en roosters laten dan nog 10% schadelijke lucht door. De overheid heeft dit percentage vastgelegd. Daarmee voldoen producenten van mechanische installaties aan de wet- en regelgeving.”
“Bij een ramp worden bewoners via de sirene of NL–Alert gewaarschuwd. De meeste mensen zullen weten dat ze ramen en deuren moeten sluiten. Via de regionale omroep** (die dan dienstdoet als rampenzender) volgen andere adviezen wat inwoners bij een ramp moeten doen.”
Verder wordt verwezen naar de website van de rijksoverheid www.rijksoverheid.nl in de zoekbalk ‘wat moet ik doen als de sirene gaat?’ En geeft men aan; “Hier staat ook het advies om ventilatie en openingen af te plakken.”
Jammer is dus dat dit geen antwoord geeft over de lopende en nieuwbouw- en renovatieprojecten. Het lijkt erop dat de woningcorporaties pas actie ondernemen wanneer ze door wetgeving hiertoe verplicht worden.
Permanente afzuiging bij renovatie Lankforst maisonnettes.
Niet uit te schakelen
Volgens de veiligheidsregio met zetel in Nijmegen ‘speel je dus beter op veilig door de installatie uit te zetten’. In de Rijnmond schakelt de veiligheidsregio de systemen tegenwoordig op afstand uit bij een alarmsituatie. De reactie en werkwijze van de veiligheidsregio’s is duidelijk!
Ook ‘maar’ 10% vervuilde lucht is toch vervuilde lucht. Een belronde door de wijken leerde dat bijna niemand de mechanische ventilatie uit kan zetten. Veel (gerenoveerde) woningen zijn bijna geheel voor verwarmen afhankelijk van luchtcirculatie. Bij de nul-op-de-meter huizen in Meijhorst kan men alles alleen uitzetten met de schakelaar in de meterkast.
* EPB staat voor: ‘EnergiePrestatie en Binnenklimaat’.
Deze regelgeving legt verschillende eisen op voor zowel isolatie, installaties, oververhitting, maar ook voor ventilatie. Voor elk type project gelden specifieke eisen in de EPB-regelgeving.
Sinds 1 januari 2006 is een een bouw- of verbouwingsproject EPB-plichtig. Hierin is onder andere te lezen: “Volgens deze EPB-wetgeving moet elke woning voorzien zijn van een ventilatiesysteem dat in staat is 3,6 m³ lucht per uur per vierkante meter vloeroppervlak toe of af te voeren.”
** Radio Gelderland, in Nijmegen te ontvangen op 89,1 FM. Bij een calamiteit/ramp fungeert de regionale omroep als ‘rampenzender’. De overheid geeft dan informatie en aanwijzingen via de regionale omroep.
Bron: Rijksoverheid.
Bericht november 2022
