Na al die grijze en grauwe maanden ga je extra graag naar buiten nu het warmer wordt. Veel kleuren, andere geuren en nieuwe geluiden: de lente komt eraan. De belofte dat er nieuw leven aan komt! Let op de nesten in bomen en struiken, zingende vogels, jonge vogels, nieuw vers groen, de eerste bloesem en misschien al een rondfladderende vlinder. Al sinds mensenheugenis genieten mensen van deze periode. Je kunt de natuur zijn gang laten gaan, jonge natuur genoeg. Je kunt er ook al in het najaar rekening mee houden. De bloembollen die je in het najaar in de grond stopt zullen als het een beetje meezit al in de eerste periode van het voorjaar kleur en variatie in je tuin bieden.
Dat deden mensen eeuwen geleden al. Rond de jaren 1600- 1650 bedachten rijke bewoners van stenen huizen (in het Fries: Stinzen) dat zo’n bollenpracht, gepoot in de herfst, de tuin in de lente tussen februari en mei kon opfleuren. In Friesland en Groningen is de gewoonte om de lente op deze manier te verwelkomen als eerste begonnen, vandaar de naam:
Stinzenplanten.
Welgestelde Friezen en Groningers voerden vanuit zuidelijke landen bollen en wortelstokken in en verstrooiden die in de grote tuinen rondom hun landhuizen. Denk aan sneeuwklokjes, bosanemonen, lelietjes van dalen, krokussen en wilde narcissen. Ieder jaar bloeiden de bloemen in het voorjaar en ze waren uitgebloeid als de inheemse bloemen wat later in het jaar hun pracht vertoonden. Bollen hebben geen of weinig blad, ze concurreren daarom niet met vaste planten. Bovendien vermeerderden de bolletjes zich vaak zodat er na een aantal jaren een waar veld van blauwe, paarse of gele bloemen te bewonderen was. Bollenplanten hielden en houden nog steeds vaak van grond die kalk bevat. De vruchtbare Friese en Groningse klei en ook onze rivierklei bevat voldoende kalk om de bollen te plezieren. We kennen in onze tijd de pracht van de vroege voorjaarsbloemen nog steeds. De naam ‘Stinzenplanten ‘wordt gebruikt voor de nakomelingen van de bollen en wortelstokken uit vroeger tijden. En nog steeds vermeerderen de planten zich graag als de omstandigheden goed zijn.
Bloemen zijn nuttig
Behalve mooi zijn deze bloemen nuttig. Voor vroege insecten vormen ze een belangrijke bron van voedsel. Bijen en hommels profiteren er in het voorjaar graag van. Bloemenpracht Mensen houden van bloemen die uit bloembollen groeien. Neem de Keukenhof, in de afgelopen twee jaren goed voor zo’n 1,4 miljoen bezoekers per jaar. Ook de bollenvelden mogen rekenen op internationale belangstelling. Mensen komen van heinde en verre om de kleurenpracht te bewonderen. Zijn dit nu ook Stinzenplanten? Niet echt, of eigenlijk echt niet. Het gaat wel om bloembollen maar het gaat niet om de verwilderende bollen die tegenwoordig ook in het wild in Nederland voorkomen. De gekweekte bollen zijn voor het overgrote deel bewerkt met chemische middelen die in ieder geval voor insecten dodelijk zijn.
Er op uit!
Als je in en rond Dukenburg van Stinzenplanten gaat genieten kun je beginnen met een wandeling door ons mooie stadsdeel. Geniet van de bosanemonen in Vogelzang (heel bijzonder, als je wil genieten van verwilderende bosanemonen: niet te missen! Ik zou graag eens willen zien hoe het netwerk van wortelstokken er onder de grond uitziet), de krokussen in de grasvelden her en der en de narcissen in de bermen. Die laatsten zijn wel gecultiveerd maar met wat goede wil zien ze er toch echt wel uit als verwilderende bollenplanten. Voor wat meer klassieke Stinzenplanten is de Hortus aan de d’Almarasweg een waar eldorado. Je ziet bijzondere Stinzenplanten en duidelijke informatie over de soorten in een prachtige omgeving. www.hortusnijmegen.nl Wat verder weg zijn Landgoed Hackfort in Voorst en Landgoed Oldenaller in Putten mooie voorbeelden van fraaie landhuizen met echte Stinzenplantentuinen. Wist je dat…je ook bloembollen kunt kopen die biologisch geteeld zijn?
Bericht februari 2025
