‘Nooit meer oorlog‘
Ik behoor tot de vooroorlogse generatie die na de bevrijding van de Duitse bezetting, nooit meer oorlog heeft geroepen. Door de Oekraïense oorlog word ik voortdurend aan de vooroorlogse jaren herinnerd. Ik bekijk de huidige situatie dan ook voortdurend met de ogen van toen. Het was ook toen een angstige tijd. Ik herinner men nog goed dat ik met mijn zusje ’s avonds in onze bedjes om de oorlogsdreiging toen huilden en door onze ouders moesten worden getroost. De naoorlogse periode was hard. Miljoenen mensen waren door de oorlog omgekomen, de economie lag in puin, oorlogsinvaliden alom, en honderden miljarden schade die niet meer kon worden hersteld. In veel gezinnen bestond rouw om familieleden die in kampen waren omgebracht of bij de krijgshandelingen of bombardementen omgekomen waren. Het waren ontnuchterende tijden om de verschrikkingen van de concentratiekampen te zien die na de oorlog bekend werden. Eigenlijk waren die verschrikkingen in de kampen al in 1939 bekend, maar deze waarschuwing ging toen ten onder aan de andere verschrikkingen die ons troffen zoals de bombardementen van Rotterdam en Nijmegen waarbij vele honderden slachtoffers te betreuren waren. De Verenigde Naties werd opgericht. Die zouden effectiever moeten zijn dan de Volkerenbond opgericht in 1919 die achteraf een wassen neus bleek te zijn geweest.
Inderdaad waren we in Europa na onze bezetting in 1945 vrij van ernstige slachtingen zoals in de Tweede Wereldoorlog het geval was geweest. Dan denken we maar even niet aan Srebrenica dat een waarschuwing was en een kras op ons geweten betekende. We leefden eigenlijk tot 5 jaar geleden hier in een sprookjesland waar alles goed en mooi was. Bewapening was iets van vroeger. Dat dit snel kan omslaan hebben we nu tot onze ontnuchtering door de Oekraïneoorlog helaas moeten leren. Door de tv en internet komen de verschrikkingen meer dan vroeger in onze huiskamer binnen. Ook de stroom van vluchtelingen die wordt opgevangen brengt de oorlog zeer dichtbij.
Het is bijvoorbeeld onbegrijpelijk dat toen Oekraïne omsingeld werd met grote legerkorpsen aan de grenzen men nog veronderstelde dat het een klein lokaal conflict zou worden, dat binnen enkele weken zou worden beëindigd. Dit waren naïeve gedachten zoals ook bij de Duitse bezetting door velen werd geopperd. Men hoopte ook toen dat men het toen dreigende krijgsconflict in de hand zou kunnen houden door Hiltlers eisen ten aanzien van het Rijnland en Tsjechoslowakije in te willigen. Een dictator met slechte bedoelingen is echter niet tegen te houden. Dat is de les die we van Hitler hebben kunnen leren. Ook nu hebben vele landen, waaronder Nederland, zich door Poetin in slaap laten wiegen en ons op het Russische gasnet aangesloten waarmee we indirect de oorlog hebben voorgefinancierd. Eigenlijk hadden we eerder op Russisch geweld moeten reageren. Net als eertijds met Tsjechoslowakije bij Hitler hebben wij de Krim bezetting gedoogd. We hadden eerder op een Oekraïneoorlog kunnen anticiperen. We hadden toen met het plannen van noodvoorzieningen al moeten starten en niet zoals nu in een chaos mensen moeten redden. Ook is het duidelijk geworden dat de Verenigde Naties volledig falen, zoals eerder met de Volkenbond het geval was.
Wat er gebeuren gaat is nog onzeker en we verkeren over de afloop nog volledig is het ongewisse. De ouderen in onze samenleving leven in dezelfde spanning als in 1938 toen men in München een beperkte binnenval van Tsjechoslowakije door Hitler accepteerde. Maar er is gelukkig ook een groot positief verschil. In einde jaren dertig waren er veel joodse vluchtelingen die echter door ons niet hartelijk werden ontvangen en terug werden gestuurd een zekere dood tegemoet. Maar de Oekraïners worden nu tenminste goed opgevangen, dat is een les die is blijven hangen.
Toch dus bij dat alles nog een positief punt.
Janwillem Koten
