‘Kwetsbaar’
Wie had kunnen denken dat door een kleine verandering in het DNA van een virus bij een vleermuis, die door een Chinese vrouw werd gegeten, een wereldcrisis zou ontstaan. De beurs crashte, het sociale leven ontwrichtte en men is bevreesd voor een economische crisis. Dit alles heeft aangetoond dat onze moderne samenleving kwetsbaarder is dan men algemeen dacht. Mede door de globalisering is er in de wereld een ingewikkeld handelsnetwerk ontstaan. Wanneer er ergens iets hapert, kan dit tot een catastrofe leiden. Het is net als bij een klok: als bij een van de vele radertjes een tandje afbreekt, dan loopt de klok niet meer. Dat alles brengt onzekerheid en angst, vooral omdat de politiek geen duidelijk beleid voert; ook wat betreft de dreigende economische crisis. Men heeft de economie niet meer in de hand. Een tekort aan geneesmiddelen dreigt. ‘Als vliegen voor kwajongens, zo zijn wij voor de goden. Ze slaan ons dood bij wijze van vermaak (uit King Lear). De goden vermaken zich door verwaande heersers onverwacht met rampen te treffen.’ Ook ziet de toestand er uit als de vier ruiters in de Openbaring: pest, oorlog, hongersnood en dood (Apocalyps hoofdstuk 6). De pest heet nu Covid-19 (coronavirus). In hoeverre de ernst van de ziekte reëel is, blijft nog een grote vraag. Het is zeker niet zoals de Spaanse griep of de Hong-Konggriep waarnaar wordt verwezen. In hoeverre zijn de media hiervoor verantwoordelijk? De uitgebreide informatiestroom wordt door de mensen vaak te negatief genomen. Vandaar de hamsterwoede. Er is voor deze opwinding een nieuw woord bedacht: men spreekt in plaats van epidemie van infodemie. Ik heb soms het gevoel dat de ernst van de ziekte meer in hart en geest dan in het gestel heerst. Ik denk zelf dat er meer doden door het verkeer zullen vallen dan doden door het Covid-19. Dit alles brengt schrale troost. Ik heb echter de indruk dat men vroeger beter opgewassen was tegen de tegenslagen van het leven en men de onzekerheid beter kon hanteren. De wereld was een tranendal, zo leerden wij. Door de vele technische ontwikkelingen menen we als moderne mensen dat we alles in de hand hebben en dat we onkwetsbaar zijn geworden. Dat is dus niet zo. We zullen weer moeten leren met onzekerheden om te gaan. De maakbare samenleving bestaat niet. Dat is een belangrijke les van deze corona-epidemie voor de moderne samenleving.
Janwillem Koten
