‘Als Frits begint …’

Wanneer je op een doordeweekse dag door de Koningin Julianastraat in Mook komt, is het een gewone woonstraat met eengezinshuizen. Een paar weekenden per jaar verandert dat en zeker wanneer het zonnetje schijnt. Aan de rand van de straat staat dan een vlag en voor het huis met de vlag is er ontvangst met koffie of thee. We zijn bij een heus museum, ‘Remember September 1944’.

Terwijl bevrijd Nijmegen in september 1944 frontstad werd, kwam het dorp Mook eigenlijk ongeschonden die eerste dagen door. De oprukkende geallieerde troepen waren via Molenhoek langs Mook naar Groesbeek getrokken. Bekend als operatie ‘Market Garden’. Op 20 september 1944 probeerden Duitse troepen een wig te drijven in de kwetsbare aanvoerlijn tussen Grave en Groesbeek. Het werden zware gevechten tussen Amerikaanse soldaten gesteund door Britse tanks en de Duitsers van het tweede ‘Fallschirmjäger Korps’. Even was Mook bezet door de Duitsers. De bewoners waren op het laatste moment gevlucht of beleefden angstige momenten op schuilplekken, zo is beschreven in verschillende verslagen die op internet te lezen zijn. Het dorp werd uiteindelijk nagenoeg met de grond gelijk gemaakt. Enkele gebouwen uitgezonderd, waaronder de kerk. Er sneuvelden honderden soldaten aan beide zijden en een onbekend aantal, maar zeker meer Amerikanen dan bij de ‘Waalcrossing’ in Nijmegen.

De Oversteek

Dat laatste, die ‘Waalcrossing’, is een van de eerste dingen waarover ‘museumdirecteur’ Frits Janssen uitleg geeft wanneer je over de drempel stapt van zijn tot museum omgebouwde garage. Bij de Nijmegenaren is de Waaloversteek bekend, dat er diezelfde dag enkele honderden Amerikaanse militairen rond Mook sneuvelden staat in bijna geen enkel boekwerk. Voor het hele verloop van die strijd, inclusief begeleidende objecten en foto’s, ben je bij Frits aan het juiste adres. De verhalen uit die tijd, die gelukkig bewaard zijn gebleven, maken het nog interessanter. Tegelijk maakt het van dit kleine museum een volwaardig museum. Bijna is Frits het museum.

Bezoek familieleden

In Frits zijn museum zien we ook diverse militaire uniformen en veel persoonlijke dingen van deze oorlogsveteranen. Als volwaardig museumdirecteur heeft Frits veel speurwerk gedaan, is in contact gekomen met familie van de soldaten die rond Mook gevochten hebben en zelfs de veteranen zelf. Veel familieleden zijn in Mook geweest, ze konden de verhalen aanvullen en nog belangrijker ze brachten vaak spullen mee. Uniformen, dagboekjes, landkaarten, te veel om op te noemen.

Tachtig jaar

In 2024 is het tachtig jaar geleden, er komen geen veteranen meer. Het is aan ons allen de geschiedenis levendig te houden en door te vertellen. Het levendig houden kan door ons gesteund worden door dit museum te bezoeken en het verhaal verder te vertellen.

Wegrijdend uit Mook kom je langs de katholieke kerk, die werd gespaard in de gevechten. Net als een deel van de bakkerij, hier bleef een muur staan met een schouw. Het verhaal is dat na de strijd op die schouw nog een ongeschonden Mariabeeldje stond…

Liberation Route Europe

In september 2022 werd Mook aangesloten op de Liberation Route Europe. Dit is een internationaal netwerk van meer dan 10.000 kilometer aan wandelroutes langs musea, begraafplaatsen, monumenten en historische locaties die herinneren aan de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog. Met een speciale bijeenkomst werd op 17 september 2022 bij het Museum een ‘Vector of Memory’ onthuld. Deze bijzondere markering in de vorm van een plaquette geeft de bijzondere locatie aan in de Liberation Route Europe. De Vectors markeren belangrijke gebeurtenissen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Bij het Museum in Mook wordt het verhaal verteld van de gevechten die tijdens operatie Market Garden in september 1944 hebben plaatsgevonden bij Mook. “Het is belangrijk dat we blijven herinneren en dat we blijven uitdragen wat er gebeurd is”, geeft Frits aan.

Militaire begraafplaats Mook

Dichtbij dit Mookse museum is het ‘British Military Cemetery Mook’. Hier liggen 322 geallieerde soldaten begraven, de gesneuvelde Amerikanen zijn in 1949 voor het grootste deel overgebracht naar het Limburgse Margraten. Tot die tijd was er een tijdelijke begraafplaats in Molenhoek/Heumen, er lagen toen 836 militairen. Op de begraafplaats in Mook liggen nu 297 Britse soldaten, daarnaast hebben 11 Polen, 10 Canadese, 3 Australiërs en 1 Nieuw-Zeelander hier hun laatste rustplaats gekregen.

Bericht juli 2024