De Dukenburger

StAAD Themamiddag, vrijdag 23 september.

Met de capitulatie van Japan kwam op 15 augustus 1945 een officieel einde aan de Tweede Wereldoorlog. Gedurende die oorlog was toenmalig Nederlands-Indië bezet door Japan en waren veel Nederlanders geïnterneerd in zogenaamde Jappenkampen.

Urenlang in de brandendezon de keizer groeten...

Mevrouw Paula Cremers was een van die geïnterneerden.

Paula is in 1936 geboren in Pladju Sumatra, het voormalig Nederlands Indië. Haar vader werkte bij de Bataafse Petroleum Maatschappij, nu Shell. In 1940-1941 woonde het gezin in Californië. Haar vader werd overgeplaatst, zoals dat vaak gebeurde bij Shell. Haar moeder, zusje en zij vertrokken naar Bandung Java. Haar vader zou hen nareizen.

Drie dagen na aankomst vielen de Japanners Nederlands-Indië binnen op zoek naar grondstoffen voor hun oorlogsmaterieel. De Japanners dreven de vrouwen en kinderen de concentratiekampen in.

Vijfjarig meisje


September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd. Maart 2020, we bezoeken het Vrijheidsmuseum in Groesbeek.

‘Zaakwaarnemers van het verleden De toekomst kan niet zonder hen’

Met deze twee zinnen laat Wiel Lenders, directeur van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek, overtuigend zien hoe belangrijk geschiedenis is. Geschiedenis laat zien dat de werkelijkheid door iedereen verschillend wordt beleefd. In verleden, heden en toekomst. Een gesprek met een bescheiden maar gepassioneerde museumdirecteur en pleitbezorger.

Het blijkt lastig Wiel Lenders aan het praten te krijgen over zijn eigen rol. 

Onmiddellijk praat hij over zijn team van medewerkers en vrijwilligers. Allemaal mensen waarop hij bijzonder trots is. Op hun kennis, kunde en inzet. Maar als hij praat over de vele projecten, zijn activiteiten over de grenzen en zijn contacten met andere organisaties, dan blijkt overduidelijk hoe groot en gedegen zijn kennis en niet aflatende inzet zijn. En dat allemaal waar hij als historicus en museumdirecteur voor staat: het verleden zichtbaar en tastbaar maken. “Zodat we nu en in de toekomst elkaar beter kunnen begrijpen.” Tegen het einde van het gesprek lukt het toch: “Een mede-aanjager,” zo omschrijft hij zijn eigen rol kort.

September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd. Nijmegen frontstad in 1944-1945 verhaal uit de Mariken van oktober 2014.

Steeds in september wordt in Nijmegen en omgeving uitvoerig stilgestaan bij de operatie Market Garden. Die herfst wilden de geallieerden Duitsland op de knieën dwin­gen door middel van een snelle opmars vanuit België via Eindhoven, Nijmegen en Arnhem. Klik hier voor de herdenking in 2019 De operatie mislukte. Arnhem bleek een brug te ver. Nijmegen werd be­vrijd, maar zou tot februari 1945 frontstad zijn.

Tank op hoek Hertogstraat / Kelfkensbos

 

Radio Oranje meldde op 21 september 1944: “De grote verkeersbrug bij Nijmegen is onbe­schadigd in geallieerde handen.” Het was een zeer zware strijd geweest. Overal lagen ge­wonden en doden. Wegtrekkende Duitsers en leden van de Hitlerjugend staken in de stad gebouwen en woonhuizen in brand die nog overeind stonden na het februari-bombar­dement. De burgerij verbleef dag en nacht in schuilkelders, levend tussen hoop en vrees.

Dagelijks leven

De eerste weken na de bevrijding was het zeer onrustig en gevaarlijk op straat. Engelse en Amerikaanse soldaten en tanks waren overal aanwezig. In tuinen lagen graven van gesneuvelde militairen. Duitse gevan­genen werden door de straten geleid. De ‘Binnenlandse Strijdkrachten’ arresteerden van collaboratie verdachte Nederlanders. Er was een groot gebrek aan levensmiddelen, brandstof, elektriciteit en kleding. Bij gaarkeu­kens kon men brood en een warme maaltijd kopen.

Vroeger Keizer Lodewijkplein nu Keizer Traianusplein

Uitgaansstad

Nijmegen werd voor de Engelse en Amerikaanse militairen de uitgaansstad voor film en vooral voor dansen. In eigen clubs kon­den ze met muziek en dans even bijkomen.

September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd. De opmars van Nijmegen naar Arnhem mislukte. In 2019 verzorgen stadsgidsen van ‘de Gilden van Nijmegen en Arnhem’ indrukwekkende excursiedagen. Hier het verslag.

Toen

Met grootschalige luchtlandingen wilden de strijdkrachten zo snel mogelijk vanaf de Belgische grens via Eindhoven naar Nijmegen en Arnhem om alle bruggen te veroveren. Gelijktijdig moesten over een smalle landtong materiaal, mensen en vooral brandstof aangevoerd worden. De route kreeg al snel de naam Hell’s Highway. Met de bevrijding van Nijmegen werden de Waal- en spoorbrug uiteindelijk op 20 september 1944 ingenomen. De verovering van de Arnhemse Rijnbrug mislukte met zware verliezen. De frontlijn kwam tussen Nijmegen en Arnhem te liggen. Een lange zware winter volgde.

Nu

De excursie-deelnemers komen om 10 uur bij elkaar in het Informatiecentrum WO2 in de Ridderstraat. In groepjes met gidsen wandelt men langs enkele zwaarbevochten plekken uit de septemberdagen van 1944. De gidsen starten natuurlijk met het verhaal van de operatie Market Garden en het lukken/mislukken van die grote aanval. Dat het onder andere mis zou zijn gegaan nadat de plannen door de Duitsers gevonden werden bij een gevangengenomen officier. Aannemelijker blijft dat de aanvoerlijnen te lang werden en de tijd vanaf het begin van de aanval te lang was. Er zijn boeken over geschreven en er is een film over gemaakt. Veranderen kunnen we er 75 jaar later niks meer aan.

Valkhofbunker

Nijmegen-Centrum In het Valkhofpark komen de groepen bij de Valkhofbunker met uitzicht op de Waalbrug. Iedereen staat stil op het bordes van de Belvédère. Een mooi uitzichtpunt en dé plek om te vertellen over Jan van Hoof, maar ook dat het Valkhof één grote loopgraaf was. Deze hoogte was strategisch heel belangrijk met de frontlinie zo dichtbij. Via het Hunnerpark komend bij de St Jorisstraat/Gerard Noodtstraat wordt aan de hand van de bebouwing uitgelegd wat er door de gevechten en terugtrekkende Duitse soldaten verloren is gegaan. Er is in sommige straten om elk huis gevochten. Of huizen werden binnendoor opengebroken om op een bepaalde straathoek te komen.

September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd. In dit artikel de ‘Oversteek’ en de dagelijkse herdenking met de ‘Sunset March’.

Bij Operatie Market Garden werden luchtlandings- en grondtroepen ingezet. Een onderdeel was de Waalcrossing. Een aantal canvasbootjes van de 82nd Airborne Division maakte de oversteek. Bij de eerste oversteek bleven er 16 bootjes achter. Tijdens deze aanval sneuvelden 48 militairen, maar het doel werd wel bereikt.

Jaren later

De politiek bepaalde dat er een nieuwe brug moest komen. Na jaren van voorbereiding/uitvoering werd de brug in november 2013 opengesteld voor het verkeer. Al in 2009 had de brug de naam de Oversteek gekregen.

De Sunset March

Iedere avond vindt een bijzondere gebeurtenis plaats: de Sunset March.

Als eerbetoon aan de hier omgekomen geallieerde militairen lopen veteranen dagelijks deze mars.