De Dukenburger

September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd. In dit artikel de ‘Oversteek’ en de dagelijkse herdenking met de ‘Sunset March’.

Bij Operatie Market Garden werden luchtlandings- en grondtroepen ingezet. Een onderdeel was de Waalcrossing. Een aantal canvasbootjes van de 82nd Airborne Division maakte de oversteek. Bij de eerste oversteek bleven er 16 bootjes achter. Tijdens deze aanval sneuvelden 48 militairen, maar het doel werd wel bereikt.

Jaren later

De politiek bepaalde dat er een nieuwe brug moest komen. Na jaren van voorbereiding/uitvoering werd de brug in november 2013 opengesteld voor het verkeer. Al in 2009 had de brug de naam de Oversteek gekregen.

De Sunset March

Iedere avond vindt een bijzondere gebeurtenis plaats: de Sunset March.

Als eerbetoon aan de hier omgekomen geallieerde militairen lopen veteranen dagelijks deze mars.


September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd.

De hele winter werd de stad door de Duitsers beschoten. Honderdduizenden geallieerde militairen waren er gelegerd. Ook Nijmegen was op 5 mei pas echt vrij.

Hieronder een door Herman Leenders (geboren 1898) met potlood geschreven brief uit september 1944. Dat was in de periode dat de Engelsen vanuit het zuiden Nijmegen aan het bevrijden waren. Herman Leenders woonde in een boerderij met rieten kap aan de Graafseweg op de plek waar nu het Triavium staat. Het adres was Tolhuisweg 4. Het origineel van de brief is bewaard gebleven en in handen van zijn twee dochters Tineke en Mientje Leenders. De tekst in dit artikel is de letterlijke weergave van het geschrevene. De brief is een levensecht en persoonlijk verhaal, dat zich afspeelt aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in Neerbosch (nu Lindenholt) en Dukenburg. De in het verhaal voorkomende mensen waren allen familie van elkaar. Ze woonden in Overloon, Hees-Neerbosch en Beuningen (Gerrit Pastoors, Wim Toonen, Anna van Zuijlen, Kees Leenders en Herman Zegers). Herman Leenders richtte de brief aan Gerrit Pastoors (ome Gerrit en tante Anna) die toen nog in Oploo woonden. Ze zijn later verhuisd naar de Dorpsstraat in Hees, aan de andere kant van het kanaal.

Foto 1955: Herman Leenders en Anna Janssen met hun dochters Tineke (links) en Mientje.

De brief:

September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd.

Nijmegen heeft aan de Tweede Wereldoorlog aardig wat trauma’s overgehouden.

Market Garden, de geallieerde luchtaanval waarmee Nijmegen op 20 september 1944 weliswaar als een van de eerste grote steden in Nederland bevrijd werd, maar omdat de verdreven Duitsers verwoede pogingen deden om de Waalbrug alsnog te vernielen, was de stad ook zes maanden lang frontstad.

Oorlogservaringen van Jaap Mooi. Granatentijd.

De bevrijding van Nijmegen begint op 17 september 1944 toen de eerste Amerikaanse militairen Nijmegen-Oost binnentrokken. De paratroepers kwamen via de Berg en Dalseweg en de Tooropstraat. Eerst de soldaten, gevolgd door de vele militaire voertuigen. Jaap: “Uiteraard moesten wij binnenblijven vanwege de gevechten die in de straten uitbraken met de terugtrekkende Duitsers.” De geallieerden vochten zich dwars door Nijmegen-Oost een weg naar de Waalbrug. Op 20 september was de stad bevrijd. Maar de oorlog was nog niet voorbij.

September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd.

Nijmegen heeft aan de Tweede Wereldoorlog aardig wat trauma’s overgehouden. Een daarvan de blunder van de Amerikaanse luchtmacht, die de stad op 22 februari 1944 bombardeerde en het historische centrum grotendeels verwoestte.

Oorlogservaringen van Jaap Mooi.

 “Ik ben op 7 augustus 1937 geboren in de Van Beethovenstraat 41, recht tegenover Sportfondsenbad- Oost. Dit stukje Nijmegen-Oost is in mijn vroegste jeugdjaren steeds het centrum van mijn leefwereld geweest en het zwembad speelde daarin de centrale rol.” Aan het woord is Jaap Mooi. De redactie van Mariken heeft hem gevraagd zijn verhaal te doen over wat hij gedurende de oorlog beleefde. “Mijn allereerste herinnering was dat ik daar, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog een ferme mep kreeg van een Duitse militair. Ik was blijkbaar te nieuwsgierig naar een peloton Duitse soldaten dat op de stoep voor het zwembad klaarstond om af te marcheren. Toen ik te dichtbij kwam, gaf de commandant me een enorme klap midden in mijn gezicht. Huilend ben ik naar mijn moeder gerend. Ik was pas vier of vijf en die herinnering is mij altijd bijgebleven.”

Oorlogsverhalen

Hoewel nog jong heeft Jaap een levendige herinnering aan die oorlogstijd. Het zijn verhalen van trots en moed, maar ook van angst en verraad.

September 1944, 78 jaar geleden, werd Nijmegen bevrijd. We plaatsen deze maand enkele artikelen ter herinnering aan wat er allemaal speelde toen Nijmegen frontstad werd.

September 2017. Het is een mooie zonnige dag als een groepje mensen samenkomt op de Grote Markt bij het beeld van Mariken. Met de fiets gaan ze markante punten van de bevrijding van Nijmegen en de verovering van de Nijmeegse bruggen bezoeken.

Het is een van de Battlefieldtours van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek. Wanneer op de Grote Markt enkelen al contact hebben gelegd is het mooi te ontdekken dat de gidsen voor vandaag twee jonge mensen zijn. Niels de Laat en Laurens Gruwel (43 en 44 jaar) geven aan dat dit ondertussen een uit de hand gelopen hobby is. Voor hun onderzoek zijn archieven doorzocht en is gesproken met overlevenden. Op de Grote Markt geven ze eerst uitleg hoe het tot operatie Market Garden is gekomen.