De Dukenburger

De musea zijn weer open.

Juist voor het Vrijheidsmuseum was de corona sluiting een domper, net in het jaar dat we 75 jaar vrijheid vieren. Daarom hier het artikel digitaal wat ook in de Dukenburger en de Mariken heeft gestaan. Voor een museumbezoek wel vooraf reserveren!

Al eerder in de Dukenburger een verslag: Klik hier voor 'van bevrijding naar vrijheid'

 

‘Zaakwaarnemers van het verleden De toekomst kan niet zonder hen’

 

Met deze twee zinnen laat Wiel Lenders, directeur van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek, overtuigend zien hoe belangrijk geschiedenis is. Geschiedenis laat zien dat de werkelijkheid door iedereen verschillend wordt beleefd. In verleden, heden en toekomst. Een gesprek met een bescheiden maar gepassioneerde museumdirecteur en pleitbezorger.

Het blijkt lastig Wiel Lenders aan het praten te krijgen over zijn eigen rol. Onmiddellijk praat hij over zijn team van medewerkers en vrijwilligers. Allemaal mensen waarop hij bijzonder trots is. Op hun kennis, kunde en inzet. Maar als hij praat over de vele projecten, zijn activiteiten over de grenzen en zijn contacten met andere organisaties, dan blijkt overduidelijk hoe groot en gedegen zijn kennis en niet aflatende inzet zijn. En dat allemaal waar hij als historicus en museumdirecteur voor staat: het verleden zichtbaar en tastbaar maken. “Zodat we nu en in de toekomst elkaar beter kunnen begrijpen.” Tegen het einde van het gesprek lukt het toch: “Een mede-aanjager,” zo omschrijft hij zijn eigen rol kort.

Oneliners

Wiel Lenders begint met een aantal beroemde oneliners, melodieën en speelfims, die onze beelden van de Tweede Wereldoorlog bepalen: “Denk bijvoorbeeld aan Saving private Ryan, Allo, Allo, Casablanca enzovoorts. De populariteit van de Tweede Wereldoorlog in speelfilms is constant, maar per generatie is de weergave totaal verschillend. Iedere generatie herdenkt op eigen wijze de oorlog.” Wiel verwijst in dit verband naar een tijdelijke expositie: De Tweede Wereldoorlog in films. Deze tentoonstelling loopt tot 12 januari 2021. Wiel citeert vervolgens uit museummateriaal: “Een grote aanplakzuil vult de ontvangsthal van het museum. Het is geen historisch object maar materiaal van de set van de film Lyrebird uit 2019. In de expositiezaal zijn materiaal en kostuums te zien van nog veel meer bekende en minder bekende films. Van klassiekers zoals A Bridge Too Far en Zwartboek tot recentere producties zoals Inglourious Basterds en Bankier van het Verzet. Topstukken: een shirt van Tom Hanks (een echte primeur, zo meldt Wiel trots) en een script van Sean Connery. Deze tentoonstelling bevat ook een kijkje op een echte filmset. Door middel van virtual reality staat de bezoeker zelf op de filmset van een nog in productie zijnde oorlogsfilm.

Kiezen tijdens crisis en bezetting

 “Er is in het museum een omslag gemaakt van het militaire verhaal naar het verhaal van gewone burgers,” vervolgt Wiel. “Het dagelijks leven. Het leed. Het tekort aan van alles. Dilemma’s tijdens een bezettingstijd: ga je nu wel of niet in het verzet? Ga je voor de Duitsers werken omdat je van armoe niet rond kan komen? Of doe je dat juist niet? Doe je iets heldhaftigs, duik je onder? Of duik je weg omdat je bang bent?” Enorme stress tijdens crisis en oorlog, die op een indringende manier zichtbaar en voelbaar wordt gemaakt in een aantal kamertjes met jaren-40-inrichting. In die kamertjes kun je met knoppen een keuze maken. Wat zou jij doen? Of juist niet doen? Gemakkelijk kiezen, zo lijkt het met de blik van nu. Maar wat doe je als je er middenin zit? Als je niet kunt overzien wat er echt aan de hand is? Ook bij andere plekken in het museum voelt een bezoeker zich midden in geschiedenis staan. Niet alleen van de oorlog. Ook van daarvoor en daarna. Tot in de huidige tijd.

Waarom zouden mensen die in de nieuwere delen van de stad wonen, zoals Dukenburgers, naar het museum gaan? Het Nijmeegse oorlogsverhaal is toch vooral een verhaal van de oude stad? Wiel bevlogen: “Niets is minder waar. Uiteindelijk is het juist een verhaal over oorlog en vrijheid voor iedereen. Toen en nu. Nederland was in 1945 bevrijd van het Duitse juk. Voor mensen een kilometer verderop, over de grens in Duitsland, begon juist de bezetting. Het Rijnlandoffensief van februari 1945 was voor Nijmegen en omgeving het begin van de definitieve bevrijding. Aan de andere kant van de grens begon tegelijkertijd de totale verwoesting: 80 tot 95 procent.” “Ook gaat het bij onze buren vooral over schuldig zijn aan de oorlog en de ellende, die daardoor veroorzaakt werd. Dat blijft zwaar drukken. Bij ons speelt dat veel minder.” ”Wel werden we aan beide kanten van de grens bevrijd van een verderfelijk totalitair systeem. Vrijheid dus.” “Ook nu worden mensen door verderfelijke systemen onderdrukt. Het wezenlijke van vrijheid is dat iedereen naast elkaar kan bestaan, hoe verschillend afkomst, ras, geloof en land van herkomst ook zijn. Niet weggedrukt worden. Dat gebeurt sneller dan je denkt. Er zijn nu weer veel vluchtelingen, die de weg naar onze vrijheid proberen te vinden. Op allerlei levensgevaarlijke manieren. Dat is ook zichtbaar in ons museum. Foto’s, een zwemvest van een bootvluchteling en meer. Het gaat om vrijheid. Dat willen we iedereen laten zien.”

Jeugd

Wiel: “Van oudsher hebben we veel contacten met scholen. Dat wordt steeds intensiever. We maken dat netwerk van scholen steeds groter. Zowel hier als over de grenzen. Niet alleen komen scholieren hier, maar we betrekken ze ook bij ons programma-aanbod.’ ‘Vormgeving van tentoonstellingen en alle mogelijke nieuwe technologische ontwikkelingen zijn mede daardoor steeds belangrijker geworden. Iets kunnen beleven spreekt huidige generaties sterk aan. We willen natuurlijk meegaan met deze moderne tijd. Vormgeving mag echter nooit de hoofdzaak worden. Het gaat om inhoud: de geschiedenis. Daarvan zijn we zaakwaarnemer. Om, zoals gezegd, elkaar beter te kunnen begrijpen. Nu. En in de toekomst.”

Bericht april 2020

=====

Wiel Lenders

Wiel Lenders (1955) studeerde geschiedenis aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en aan de Radboud Universiteit. Ook volgde hij een programma museologie aan de Universiteit van Leiden.

Na zijn afstuderen werkte hij eerst als docent geschiedenis in het voortgezet onderwijs en vervolgens aan de HAN. Daarna docent beleid en bestuur in internationale organisaties aan de Universiteit van Groningen. Achttien jaar geleden begon zijn carrière als directeur van het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek. Hij zorgde toen al snel voor een uitbreiding en modernisering van het museum. Onder zijn leiding werd in een tweede slag afgelopen jaar het splinternieuwe Vrijheidsmuseum geopend.

Hij was betrokken bij internationale projecten zoals de bekende Liberation Route. Hij heeft ook diverse publicaties op zijn naam staan over geschiedenis en de Europese integratie.

Naast het Vrijheidsmuseum is Wiel Lenders ook directeur van het prachtige, pas geopende Infocentrum WO2 (Tweede Wereldoorlog) in Nijmegen.

=====

Het museum

Het Vrijheidsmuseum is een historisch-educatief museum dat voor jong en oud het verhaal vertelt van Oorlog en vrijheid zonder grenzen. Centraal staat de Tweede Wereldoorlog, in samenhang met de geschiedenis van de twintigste eeuw én de actualiteit. Zowel het Vrijheidsmuseum als het Infocentrum WO2 Nijmegen zijn onderdeel van de Stichting Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945.

Het museum is gelegen in een historisch landschap in Gelderland. Op nog geen kilometer afstand van de Duitse grens. Het museum werd daar in 1987 opgericht, onder de toenmalige naam Bevrijdingsmuseum, in de voormalige gebouwen van Werkeiland Neeltje Jans van de Deltawerken. Het is het enige WO2-museum dat gesitueerd is in zowel het gebied van Operatie Market Garden als het Rijnlandoffensief. Het Nederlands- Duitse grensgebied bij Nijmegen speelde in de laatste twee oorlogsjaren een hoofdrol op het wereldtoneel. Met grote gevolgen voor de burgerbevolking.

Het afgelopen jaar is op dezelfde plek een nieuw museum gebouwd. De opening vond plaats op 1 september 2019. Op dat moment veranderde de naam van Bevrijdingsmuseum

in Vrijheidsmuseum. Het museum is gevestigd in een volledig duurzaam en aardgasvrij gebouw met een hoogte van 12 meter, lijkend op een enorme parachute. Deze herinnert aan de dropping van duizenden Amerikaanse parachutisten op de landingsterreinen langs de Wylerbaan en op Klein Amerika in Groesbeek op 17 september 1944, alsook aan het grote Rijnland offensief op 8 februari 1945.

Bronnen: Vrijheidsmuseum Groesbeek en Wiel Lenders.


’t Is verrot meneer…

…krijgt de redacteur van de Dukenburger zonder dat hij ergens om vraagt te horen als hij over een van de galerijen van de maisonnettes in Meijhorst loopt.

 Het is ook niet te missen, grote happen zijn uit de kozijnen door rottend hout. Op een andere galerij komen we een moeder met kinderen tegen: “Bij noordenwind en regen komt het water langs de voordeur, bij westenwind is mijn bed nat,” vertelt ze. De buurvrouw vult aan: “Het slaapkamerraam sluit niet en bij regen loopt het water van dit raam naar beneden mijn huiskamer in. Mijn gordijnen zijn verkleurd van het vieze regenwater en ’s nachts wapperen de gordijnen.” Onderhoudsmonteurs van de cv-installatie geven al langer aan dat de ketels op hun eind zijn. Bijna dagelijks staan er Cuppens-busjes voor reparaties. Noodreparaties? In een andere maisonnette vertellen ouders van een groot gezin dat ze de schimmel op de douche er niet meer onder krijgen: “Heel ongezond meneer. Het liefst willen we hier snel weg.” Twee jaar terug zijn er vijftig-kopjeskoffie-bijeenkomsten geweest om de saamhorigheid in de wijk te versterken. Het werd een podium waar bewoners hoofdzakelijk hun grieven kwamen uiten.

Tijd voor actie?

 Ben je tussen de zes en twaalf jaar oud en heb je altijd al zin gehad om een keer te komen hockeyen? Dan kun je nu komen op de open dagen van hockeyclub HCQZ op de Staddijk 33. Zaterdag 30 mei en 6 juni ben je tussen 10 en 11 uur van harte welkom vrijblijvend kennis te maken met de hockeysport.

De trainers van HCQZ kunnen je dan die dagen de eerste truckjes leren. Hoe houd je een stick vast of sla je tegen een bal? Loopt dat kunstgras lekker en voel ik me eigenlijk wel thuis bij deze vereniging? Dit alles mag je uit komen proberen na aanmelding via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

De vereniging houd rekening met de maatregelen rondom het Corona virus. Dit betekent helaas dat ouders het complex niet op mogen. De training start om 10 uur en de kinderen worden door de mensen van HCQZ naar het juiste veld gebracht. Om 11 uur staan de kinderen weer klaar om opgehaald te worden.

Bericht mei 2020

Dé herinnering aan de zomerdagen van 2019 is voor menigeen de plaag van de eikenprocessierups. Je kunt er nu nog de rillingen van krijgen. Want die toch wel aparte krioelende rupsentreinen zaten vrijwel overal en massaal. De eiken kregen gaandeweg een waarschuwingslint rond de bast gespannen als het rupsenleger de boom als biotoop en als arena had gekozen. Want kwam je in aanraking met de rupsen of hun nesten dan wist je het wel. Je hele vel stond in brand van de aanhoudende felle jeuk die veroorzaakt werd door de haartjes van het rupsenvolkje. Dit wil je echt niet vaker meemaken.

Motten en muizen

Eén zomer eerder moesten veel Dukenburgse buxushaagjes en -struiken er aan geloven. Toen aten duizenden buxusmotten de struiken klakkeloos kaal.

De redactie van de Dukenburger wilde wel eens meer weten over Deel de Dag Dukenburg. Daarom was er een afspraak met Maria Lam, groepsbegeleider van Deel de Dag en Martijn Arts, coördinator welzijn in De Horizon.

Wat houdt Deel de Dag in? Het is eendagbesteding voor ouderen in het Wijkcentrum Dukenburg. De mensen kunnen maximaal vier dagen per week deelnemen van maandag tot en met vrijdag van 10 tot 16 uur. (In de weekeinden is er ook nog een mogelijkheid in Grootstal.)

Doelgroep

Ouderen met bij voorbeeld psychische klachten, met eenzaamheid, rouwverwerking of lichte dementie zijn van harte welkom.